Bourg-en-Bresse en het verleden: van kloostercomplex tot authentieke Bresse-boerderij

18 mei 18°. De ochtend begon droog, maar al snel nam het vochtigheidsgehalte merkbaar toe. Voor deze zaterdag was beter weer voorspeld, dus dat viel wel tegen. Maar niet getreurd: we zijn met de auto naar Bourg-en-Bresse gegaan, eerst en vooral naar het Monastère Royal de Brou in de gelijknamige buitenwijk van de stad. Vijf eeuwen geleden liet Margaretha van Oostenrijk dit kloostercomplex bouwen ter ere van haar geliefde gemaal Philibert de Schone. Deze vorst van Savoye hield zich niet met staatszaken bezig, maar wel veelvuldig met de jacht. Het drinken van teveel ijskoud water na zo'n jachtpartij is hem echter fataal geworden, slechts drie jaar na zijn huwelijk met Margaretha. 

Het complex dat ze liet optrekken bestaat uit drie onderdelen: de kerk, de privévertrekken van Margaretha en haar hofhouding en de kloostergebouwen. In 1506 werd eerst begonnen met de bouw van het klooster, zodat de Augustijner monniken snel onderdak zouden vinden. Het volledige bouwwerk was in 1532 klaar, uitzonderlijk snel voor die tijd, maar desondanks niet snel genoeg voor Margaretha om het ooit voltooid te zien. Zij overleed in 1530. Wel ligt zij op haar uitdrukkelijke wens begraven in de kerk van het klooster, samen met haar geliefde Filibert en haar schoonmoeder Margaretha van Bourbon, die als eerste initiatieven had genomen om op deze plek in Brou een klooster te bouwen. 

Via de kloosterhof betraden we de kerk, die gewijd is aan de Augustijner monnik Nicolaas van Tonentijn, omdat diens heiligverklaring en de sterfdag van Philibert beide op 6 september vielen. De kerk is een fraai voorbeeld van flamboyante gotiek en maakte op ons door zijn hoogte, omvang en soberheid (geen kleuren) onmiddellijk bij binnenkomst indruk. 

Het prachtig gebeeldhouwde doksaal geeft toegang tot het koor en de bidkapel van Margaretha. In het koor bevinden zich de grafmonumenten. De graven bestaan uit een onder- en bovengedeelte: bovenop de vorst in vol ornaat, als bij zijn/haar leven, eronder een beeltenis van de overleden persoon, eenvoudig gekleed. 

Onder een baldakijn van verfijnd beeldhouwwerk ligt Margaretha van Oostenrijk. In het midden van de ruimte ligt Philibert de Schone en daarachter Margaretha van Bourbon, zijn moeder. De steunfiguren en vooral de pleurants aan de onderzijde van het graf van de moeder deden me onmiddellijk denken aan de hertogelijke grafmonumenten in Dijon. Voeg daaraan nog toe de grote kleurrijke gebrandschilderde ramen en het is duidelijk dat hier van eenvoud en soberheid geen sprake meer is. 

Vanaf de bovengalerijen en het doksaal heb je een prachtig overzicht over het koor en de kerk.

 

Omdat Margaretha de voor haar en haar entourage bestemde woonvertrekken nooit heeft kunnen betrekken, zijn deze ruimten ingericht met tentoonstellingen die iets meer vertellen over haar leven, haar politieke en dynastieke rol en de schone kunsten. De kunsttentoonstelling beperkt zich niet alleen tot haar eigen tijd maar omvat ook werken uit de eeuwen daarna tot moderne werken. Dat voelde wat ons betreft als een anachronisme in dit historische complex, waar we verder ruim de tijd voor genomen hebben. 

Daarna hebben we de stad opgezocht, maar deze had wat ons betreft minder te bieden dan we misschien verwacht hadden. Dat kwam allicht ook door de gestaag vallende regen. De monumenten staan nogal verspreid in de straten die vooral door allerhande winkels en horeca gedomineerd worden. Het toeristenbureau verstrekt een gratis stadsplattegrond met rondwandeling langs monumenten. De nieuwe Food hallen Beau Marché verleidden ons tot een eenvoudige maar lekkere hap in een droge en moderne omgeving. 

Op de terugweg vonden we niet ver van Bourg-en-Bresse iets buiten het dorpje Montrevel het Domaine de Sougey, een van de oudste traditionele en authentieke boerderijen (1460) van de Bresse. Ook hier troffen we weer een gesloten attractie aan, maar het terrein was wel vrij toegankelijk zodat we er in de laatste motregen een kijkje hebben genomen. 

Het woonhuis en de schuren zijn opgetrokken in vakwerk met houten staanders en balken, opgevuld met leem en stenen. Voor die stenen werden bij deze boerderijen vaak adobestenen gebruikt. Adobe is een ongebakken, in de zon gedroogde leemsteen. De boerderijen worden bovendien gekenmerkt door ver overstekende pannendaken, vaak met een soort extra knik, die niet alleen de kwetsbare bouwmaterialen beschermen tegen regen en sneeuw, maar waaronder ook materialen droog kunnen worden opgeslagen en maiskolven te drogen worden gehangen. De Sougey boerderij heeft een zgn. Saraceense schoorsteen, een schoorsteen als een soort klokkentoren met een kruis bovenop.

Terug over landweggetjes naar de camping kwamen we een nog in bedrijf zijnde oude boerderij tegen. De prachtige irissen stonden er stralender bij dan de boerderij, die in zekere staat van verval verkeerde.

Een aardig artikel over de Bresse boerderijen 

Over het kloostercomplex en Margaretha van Oostenrijk is veel op Wikipedia te vinden. 

Iets meer speciaal over de grafmonumenten.