R&R Reizen: Dresden, een stad met een turbulente historie

We zijn twee keer naar Dresden geweest - heel prettig: vanuit Coswig op de fiets over de Elbe Radweg. Deze stad heeft zoveel te bieden aan historie, kunst en cultuur dat twee dagdelen eigenlijk niet volstaan. Maar goed, we hebben wel een behoorlijke indruk gekregen en we kunnen zeker waardering opbrengen voor de wederopbouw en de prachtige kunstschatten die in de herstelde monumenten weer te bewonderen zijn. Dresden is de moeite waard!

Onder de spoorbrug door viel een markant gebouw op dat we aanzagen voor een moskee, maar dat bij nader inzien de voormalige sigarettenfabriek Yenitze bleek te zijn.
De skyline van Dresden doemde op, we stopten even bij het Japanisches Palais (ooit het Holländisches Palais) en fietsten vervolgens een stukje onder de Augustusbrücke door voor een blik op de Brühlische Terrasse.

De Augustusbrücke bood nu alleen aan fietsers de mogelijkheid om naar de oude stad over te steken. Er werd (en wordt tot 2021) hard gewerkt aan de brug en door de eeuwen heen is dat niet de eerste keer. Tot midden 19e eeuw was dit de enige brug in Dresden, een belangrijke verbinding voor alle bewoners en handelsverkeer, aanvankelijk in hout, eind 13e eeuw in steen. August de Sterke liet de brug ingrijpend aanpassen aan het toenemende en zwaardere verkeer. De brug werd verhoogd en verbreed en droeg sindsdien zijn naam. Voor de steeds grotere schepen stonden de peilers evenwel te dicht bij elkaar. Daarvoor is de oude brug in 1907 helemaal afgebroken en in gewapend beton opnieuw (in stijl) gebouwd. Tijdens de huidige bouwwerkzaamheden viel er weinig te bewonderen en konden we op de smalle, drukke fietsstrook maar beter oppassen dat we goed naar de overkant kwamen. Achter het imposante operagebouw vonden we een goed plekje om onze fietsen te stallen. Frederik August I (Dresden 1670-Warschau 1733) was keurvorst van Saksen en na 1697 als August II de Sterke koning van Polen en grootvorst van Litouwen. Zijn bijnaam de Sterke dankte hij aan zijn fysieke kracht, maar ook aan de talloze kinderen die hij bij diverse maîtresses heeft verwekt. Ook overdrachtelijk kun je de bijnaam van toepassing achten, want hij was een krachtig vorst, die zich graag spiegelde aan Lodewijk XIV. Zijn ambities waren groot en hij was niet te beroerd om ten strijde te trekken tegen Zweden met o.a. Peter I van Rusland noch om katholiek te worden teneinde op de Poolse troon plaats te kunnen nemen. Maar hij was ook een groot liefhebber van muziek en beeldende kunst en praktiseerde dat zowel als verzamelaar (o.a. van schilderijen en oosters porselein) als als opdrachtgever. De barok was een kunstuiting behorend bij de contrareformatie en paste helemaal bij deze krachtige vorst. Onder invloed van wat hij aan barok in Italië en Frankrijk had gezien liet hij vele renaissance bouwwerken in Dresden omvormen naar de barok. Hout maakte plaats voor steen, hoogte en kleuren van gebouwen waren aan strenge regels onderworpen.

Wij liepen intussen in de Zwinger, het paleizencomplex rond de fraaie binnentuin (voorheen toernooiveld), dat August tussen de voormalige stadsfortificaties heeft laten bouwen. Het Residenzschloss, iets verderop, werd in 1701 opnieuw gebouwd na een brand, deels barok; in 1726 werd begonnen met de bouw van de Frauenkirche en ook het Japanisches Palais. Iets buiten Dresden stammen Schloss Pillnitz aan de Elbe en Schloss Moritzburg uit deze tijd. In 1710 werd de porseleinfabriek in de Albrechtsburg in Meissen geopend. Op de website van Meissen fabriek staat de geschiedenis van de vorst, zijn bezetenheid van het peperdure Aziatische porselein en de uitvinding van het "witte goud" ten behoeve van de eigen productie aardig beschreven.
August liet na zijn dood Saksen volledig berooid achter, maar met een schat aan culturele en kunstwerken. Dresden werd in de 18e eeuw het Florence aan de Elbe genoemd.

De Zwinger en bijbehorende tuinen zijn vrij toegankelijk, maar voor de speciale musea moet je wel een kaartje kopen. Tot onze teleurstelling was de schilderijengalerie Alte Meister gesloten voor publiek vanwege omvangrijke verbouwingen van de Semperbau. Wij begonnen onze rondgang in het Wallpaviljon en vandaar over de balustraden vanwaar we een mooi overzicht hadden over de tuinen en de vele fraaie beeldhouwwerken. Hoog op het Wallpaviljon Hercules die de wereldbol torst.

Centraal in de galerijen staat de spectaculaire Kronentor, een toegangspoort met de Poolse kroon.

Het paviljoen en de poort met de porseleinen klokken.

De porseleinverzameling in het Dresdner Zwinger is echt onvoorstelbaar: zeer omvangrijk en veelal prachtig en niet zelden ook verbazingwekkend overdadig en pronkzuchtig. O.a. schitterende Japanse en Chinese vazen, serviesgoed en sierstukken. En kunstige stukken uit het Meissner atelier, maar naar onze smaak soms erg wit en/of weelderig. Je weet niet wat je ziet als je de Tiersaal betreedt met enorme dierfiguren - van pauwen, papegaaien tot honden, leeuwen en neushoorns . En de frivole tafelstukken, de veelkleurige romantische figuurtjes van het Meissner Kleinplastik : dat is ons allemaal wel iets teveel van het goede. Van het roodbruine porselein van Böttger - de voorloper van het witte porselein - zijn ook werken bewaard gebleven.

De Zwinger is veelzijdig met zijn musea. Wie meer opheeft met natuurwetenschap dan met kunstig porselein vormen de historische wetenschappelijke instrumenten van de Mathematisch-Physikalischer Salon een prachtig alternatief.
De Semperoper en de Zwinger (de zijde van de Sempergalerie en de Alte Meister) liggen beide aan de Theaterplatz. Aan de andere kant van het plein staat de katholieke Hofkirche, gebouwd door August III, de zoon van .. En iets verder vind je ook het residentieslot. Bij ons eerste stadsbezoek hebben we dat links laten liggen en zijn we iets verder doorgelopen het stadscentrum in.

Wie aan Dresden denkt, denkt aan het vreselijke bombardement van 13/14 februari 1945, waarbij zeker 25.000 mensen zijn omgekomen en het grootste deel van de historische binnenstad werd verwoest. De regering van de DDR heeft slechts enkele van de historische monumenten laten reconstrueren en herbouwen, zoals de Augustusbrücke (1949), de Kreuzkirch (tot 1955), de Zwinger (tot 1963), de katholieke Hofkirche (tot 1965), de Semperoper (tot 1985) en het Japanisches Palais(tot 1987). Veel van de geruïneerde woningen en gebouwen in de binnenstad werden afgebroken. De ruïne van de Frauenkirche bleef gehandhaafd om als herdenkingsmonument en symbool van de wreedheden van de oorlog dienst te doen. Pas na de Wende zou de reconstructie worden opgepakt. Na de eenwording is de wederopbouw van Dresden flink aangepakt en er wordt nog steeds op vele plaatsen aan gewerkt. Gerestaureerde historische en communistische gebouwen worden met andere opvallende architectuur gecombineerd. Veel panden zijn replica's en ik vroeg me dikwijls af wat nu echt "historisch" of "nieuw" was, maar het geheel maakt een frisse indruk en de reconstructie van de monumenten is waardevol om je een beeld te kunnen vormen of minstens een kleine indruk te krijgen van hoe mooi het in vroeger tijden is geweest. Gezellige terrassen en mooie winkels voegen het nodige toe, zodat het in het Dresden van nu ook goed toeven is.

De Schlossstrasse

Willsdruffer Str. en Altmarkt Op de achtergrond de Kreuzkirche

De protestantse Frauenkirche, weer in volle glorie. Rechts voor de kerk het standbeeld van

Maarten Luther.

Voor de verandering hebben we geen enkele kerk bezocht, ook de Frauenkirche niet, omdat deze - op het moment dat wij voor de deur stonden - gesloten was voor publiek vanwege een feestelijke gelegenheid voor studenten. Maar we wilden ook graag naar het Albertinum voor de moderne kunst en de beeldhouwwerken. Van de werken van Caspar David Friedrich en andere Romantiek schilders, gingen we naar Monet, Degas, Van Gogh, Picasso en naar de oorlogstriptiek van Otto Dix en latere kunstenaars.

Bij binnenkomst van de Sculpturenhal is de Denker van Rodin de eerste blikvanger. We vonden nog enkele indrukwekkende werken, maar niet alles sprak ons aan en het werd tijd om verder te gaan.

Terug naar het Residenzschloss, dat we graag wilden bezoeken. Voor het Altes en Neues Grüne Gewölbe kun je een aparte of een combikaart kopen. Bij de laatste zijn ook andere tentoonstellingen inbegrepen, zoals de Rüstkammer, die we eveneens hebben bezocht.

Op het moment dat wij er waren, was het niet zo druk en dat was heel fijn om alle prachtige kunstwerken rustig te kunnen bewonderen.

Icoon van de tentoonstelling is een goud en zilveren beeld van Daphne met rode stukken koraal die uit haar hoofd en armen groeien. In de Griekse mythologie is zij een nimf die door de riviergod Peneus in een laurierboom wordt veranderd. Slotstuk en topattractie is het sieraad met de Grüner Diamant, de grootste diamant ter wereld die van nature een groene kleur heeft.

We hebben ons werkelijk verbaasd over en vergaapt aan de enorme collectie van de meest verfijnde en kostbare attributen en kunstvoorwerpen. Van complete reisset en ongelooflijke serviezen, van kunstige zakhorloges tot grote staande uurwerken van goud, prachtige ivoren kunstwerken en dan de

"Hofstaat zu Delhi am Geburtstag des Großmoguls Aurang-Zeb"! Het Duitsland-instituut geeft een aardige beschrijving: https://duitslandinstituut.nl/artikel/3547/de-schatten-van-august-de-sterke.

In de Volkskrant van 25 november lazen we onlangs over een enorm brutale kunstroof van juwelen uit dit museum. Ongelooflijk en zeer betreurenswaardig!

"Hofstaat zu Delhi am Geburtstag des Großmoguls Aurang-Zeb"

De Rüstkammer bevindt zich op de eerste etage en vandaar hadden we een mooi uitzicht op de binnenhof. Het Residenzschloss kent verschillende bouwstijlen, die bij diverse uitbreidingen en verbouwingen door de eeuwen heen (vanaf 1200) hun stempel op het paleis hebben gedrukt. De barok dateert uit de tijd van August de Sterke, maar in de prachtige witte gevels met de sgraffito decoraties zagen we de renaissance terug. Ook hier lijkt de restauratie nog in volle gang.

De wapenzaal of ridderzaal (wat is de juiste vertaling van Rüstkammer in dit geval?) is een grote, diepe ruimte met een bijzondere en mooi gepresenteerde collectie historische wapens en uitrustingen. Ook zonder verstand van zaken of voorliefde voor dit soort attributen kun je hiervan onder de indruk komen.

Over de Stallhof langs de prachtige zuilengalerij liepen we naar de poort die toegang gaf tot de Lange Gang, waar we de buitengevel van het slot konden bewonderen: de Fürstenzug, de optocht van de vorsten van het huis Sachsen-Wettin. 102 m lang, eerder eveneens in sgraffito maar in 1906 overgezet op 25.000 tegeltjes van Meissner porselein. Wonderwel heeft deze gevel weinig te lijden gehad van de bombardementen.